ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
Η ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΜΝΗΜΕΣ ΤΟΥ ΚΤΗΡΙΟΥ
Oι μνήμες του κτηρίου του παλαιού Αρσακείου που μετά την αποκατάστασή του στεγάζει το Δημαρχείο της Πάτρας, «ζωντανεύουν» μέσα από μία μόνιμη έκθεση που αναπτύσσεται σε κεντρική αίθουσα του 1ου ορόφου.
Η εξιστόρηση γίνεται μέσα από φωτογραφίες, ντοκουμέντα και κείμενα που παρουσιάζονται σε έξι διάχωρα με τη μορφή υπερμεγέθους λευκώματος συνολικής επιφάνειας 70 τ.μ. Πηγή έμπνευσης για το σχεδιασμό του ήταν τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του κτηρίου και η χρήση του ως εκπαιδευτήριο.
Κάθε «σελίδα» του, εστιάζει σε σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα της μακρόχρονης ιστορικής διαδρομής του, αρχής γενομένης από την απόφαση του Δήμου για την κατασκευή του και την τελετή θεμελίωσής του το 1929.
Το υλικό της έκθεσης συγκεντρώθηκε από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και τα Αρσάκεια Σχολεία της Πάτρας , τον Σύλλογο αποφοίτων Φ.Ε. Πάτρας αλλά και πολίτες που ανταποκρίθηκαν στην ανοικτή πρόσκληση του Δήμου να προσφέρουν αρχειακό υλικό. Σε προθήκες που υπάρχουν στο χώρο της έκθεσης μπορούν οι επισκέπτες να δουν τετράδια σπουδάστριας που φοίτησε στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία το 1947, πτυχία, χειρόγραφα και άλλα ενδιαφέροντα αναμνηστικά.
Το φωτογραφικό υλικό που συγκεντρώθηκε παρουσιάζεται στην παρούσα ιστοσελίδα η οποία θα εμπλουτίζεται συνεχώς με κάθε νέο αρχειακό υλικό που θα προσφέρεται στον Δήμο Πατρέων.
Στο χώρο της έκθεσης υπάρχουν οθόνες αφής για να μπορούν οι επισκέπτες να αναζητούν το πρόσθετο αρχείο που συλλέχθηκε.
ΟΙ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Το κτήριο
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται μεταξύ άλλων ο αρχιτέκτονας του κτηρίου Αναστάσιος Μεταξάς και το σχέδιό του με την προοπτική απεικόνιση του κτηρίου, φωτογραφίες από την τελετή θεμελίωσης το 1929 με τον Δήμαρχο Ιωάννη Βλάχο να ομιλεί στο συγκεντρωμένο πλήθος, οι ηλεκτρολόγοι που εργάστηκαν στην κατασκευή του κτηρίου και δημοσιεύματα της εποχής.
Το Αρσάκειο Σχολείο
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι σημαντικότεροι σταθμοί στην ίδρυση και λειτουργία του Αρσάκειου Σχολείου της Πάτρας που συνδέθηκε για περισσότερο από μισό αιώνα με το σημερινό κτήριο του Δημαρχείου.:
1891
Ιδρύθηκε το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο Πατρών, μετά από αίτημα που υπέβαλαν στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ο Δήμος Πατρέων και ομάδα πολιτών. Σημαντική για την επίτευξη συμφωνίας ήταν η παρέμβαση του Αχαιού υπουργού Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης Αχιλλέα Γεροκωστόπουλου.
Ο Δήμος Πατρέων μίσθωσε διώροφο κτήριο στην οδό Ρήγα Φεραίου για τη στέγαση του σχολείου.
1892
Πραγματοποιήθηκαν τα επίσημα εγκαίνια του Αρσάκειου Παρθεναγωγείου Πάτρας
1893
Άρχισε να λειτουργεί το μονοτάξιο Αρσάκειο Διδασκαλείο, που τη σχολική χρονιά 1899-1900 έγινε τριτάξιο.
1914
Ιδρύθηκε το Αρσάκειο Γυμνάσιο Πατρών.
1937
Ιδρύθηκε η Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία Πατρών.
1940
Το Αρσάκειο Σχολείο μετακόμισε στο νεόκτιστο κτήριο αλλά λειτούργησε για λίγες μόνο ημέρες καθώς κηρύχθηκε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Στη διάρκεια της Κατοχής τα μαθήματα συνεχίστηκαν σε άλλα σχολικά κτήρια της πόλης.
1945
Άρχισε η σταδιακή επιστροφή του Αρσακείου στο κτήριο που ολοκληρώθηκε το 1950 καθώς χρειάστηκαν πέντε χρόνια προσπαθειών από τον Δήμο και τη Φ.Ε. για να αποκατασταθούν οι ζημιές που είχαν προκληθεί στη διάρκεια του πολέμου.
1955
Ιδρύθηκε η Αρσάκειος Σχολή Οικογενειακής και Κοινωνικής Αγωγής.
1991
Καταργήθηκε η Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία με νόμο του κράτους
1992
Έγινε ο επίσημος εορτασμός της εκατονταετηρίδας του Αρσακείου Πατρών.
2004
Το Αρσάκειο Σχολείο μεταφέρθηκε σε νέες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις παραδίδοντας τα κλειδιά του κτηρίου στο Δήμο.
Από τον πόλεμο έως την απελευθέρωση
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται όσα συνέβησαν στο κτήριο στη διάρκεια του πολέμου. Με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου το νεόκτιστο κτήριο του Αρσακείου, επιτάχθηκε από το ελληνικό κράτος προκειμένου να στεγαστούν σε αυτό υπηρεσίες όπως το Ταχυδρομείο, το Τηλεγραφείο, ο 4ος σταθμός πρώτων βοηθειών Ε.Ο.Ν. , η Φρουρά της Ε.Ο.Ν. για τη φύλαξη του κτηρίου καθώς και γραφεία της 49ης φάλαγγας της Ε.Ο.Ν. αρρένων.
Στο ημιυπόγειο, η μεγάλη αίθουσα που προοριζόταν για εστιατόριο των μαθητριών λειτούργησε ως καταφύγιο στο οποίο προσέτρεξαν εκατοντάδες πολίτες για να προφυλαχθούν κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών.
Τον Ιούνιο του 1942 άρχισαν να οργανώνονται εντός του Αρσακείου συσσίτια για τις σπουδάστριες της Παιδαγωγικής Ακαδημίας πολλές από τις οποίες προέρχονταν από άλλες περιοχές.
Στις 13 Ιουλίου 1943, οι Γερμανοί κατακτητές επίταξαν το κτήριο και το μετέτρεψαν σε στρατιωτικό νοσοκομείο σχεδιάζοντας ευμεγέθεις ερυθρούς σταυρούς στις όψεις του.
Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η πόλη απελευθερώθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής και στο κτήριο εγκαταστάθηκαν κλιμάκια της ΕΛΑΣ, του αγγλικού στρατού και της Εθνοφυλακής.
Τον Μάιο του 1945, το κτήριο παραχωρήθηκε εκ νέου στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία λεηλατημένο και με σοβαρές ζημιές που είχαν προκληθεί στη διάρκεια του πολέμου.
Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία Πάτρας
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται η Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία που ιδρύθηκε το 1937 και αποτέλεσε την πρώτη Σχολή Ανώτατης Εκπαίδευσης που λειτούργησε στην πόλη έως την ίδρυση του Πανεπιστημίου Πατρών το 1964.
Το 1933, με νόμο του κράτους καταργήθηκαν τα Διδασκαλεία και ιδρύθηκαν οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες, οι οποίες προσέφεραν θεωρητική και πρακτική μόρφωση στους δασκάλους. Σε αυτές εισάγονταν απόφοιτοι του Γυμνασίου, μετά από εισιτήριες εξετάσεις. Η φοίτηση στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία της Πάτρας ήταν δωρεάν και συγκέντρωσε μαθήτριες από την Πελοπόννησο, της Στερεά Ελλάδα και τα Ιόνια Νησιά. Για τις μαθήτριες που προέρχονταν από άλλες περιοχές λειτουργούσε οικοτροφείο στον τελευταίο όροφο του κτηρίου.
Η Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία Πάτρας «τροφοδότησε» με διδασκάλισσες υψηλής εκπαιδευτικής κατάρτισης εκατοντάδες σχολεία.
Υπολογίζεται ότι από το Διδασκαλείο και την Παιδαγωγική Ακαδημία της Πάτρας αποφοίτησαν πάνω από 3.500 δασκάλες και δάσκαλοι.
Οι πρώτες διευθύντριες
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται δύο προσωπικότητες που σφράγισαν με το έργο τους τη λειτουργία του Αρσακείου Σχολείου για περισσότερο από μισό αιώνα και ενίσχυσαν το πνευματικό δυναμικό της πόλης, Πρόκειται για τις διευθύντριες Μαρία Ξύδη και Περσεφόνη Παπαδοπούλου.
Η Μαρια Ξύδη ήταν γενική διευθύντρια των Σχολείων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας στην Πάτρα από το 1894 έως το 1935. Σε αυτά τα 41 χρόνια προσέφερε σημαντικό έργο στην ανάπτυξη και τη λειτουργία του Αρσακείου έχοντας την αναγνώριση της Πατραϊκής κοινωνίας .
Η Περσεφόνη Παπαδοπούλου, κυπριακής καταγωγής, ήταν απόφοιτος του Αρσακείου Διδασκαλείου Αθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη. Υπήρξε μαθήτρια του Γάλλου φιλόσοφου και βραβευμένου με Νόμπελ λογοτεχνίας H Henri Bergson. Ανέλαβε τη γενική διεύθυνση του Αρσακείου Σχολείου της Πάτρας το 1935 και δύο χρόνια αργότερα της νεοσύστατης Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Καταγράφηκε ως μία σημαντική πνευματική προσωπικότητα για το εκπαιδευτικό, συγγραφικό και δημοσιογραφικό της έργο. Ο πρόωρος θάνατός της το 1948, βύθισε στο πένθος την εκπαιδευτική κοινότητα.
Το έργο της Μαρίας Ξύδη και της Περσεφόνης Παπαδοπούλου συνέχισαν επάξια οι διευθυντές και το εκπαιδευτικό προσωπικό που τις διαδέχθηκαν.
Εκδηλώσεις και παιχνίδια στην ταράτσα του κτηρίου
Χώρος πραγματοποίησης των γυμναστικών επιδείξεων αλλά και χώρος παιχνιδιού ήταν για πολλά χρόνια η ταράτσα του κτηρίου.
Οι γυμναστικές επιδείξεις, οι οποίες πραγματοποιούνταν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, είχαν αθλητικό και μουσικό περιεχόμενο και αποτελούσαν σημαντικό γεγονός για τη σχολική κοινότητα.
Σηματοδοτούσαν το τέλος της σχολικής χρονιάς και πραγματοποιούνταν παρουσία των γονέων αλλά και πλήθους καλεσμένων.
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι αναμνηστικές φωτογραφίες ιδιαίτερα από τη δεκαετία του ’50 που είχαν ως φόντο την παλιά Πάτρα.
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
H ιστορία του κτηρίου του παλαιού Αρσακείου που στεγάζει το νέο Δημαρχείο της Πάτρας, παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ που ετοίμασε για τον Δήμο Πατρέων ο γνωστός πατρινός σκηνοθέτης Παναγιώτης Φαφούτης.
Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει μέσα από ντοκουμέντα, φωτογραφίες και εξιστορήσεις την ιστορική διαδρομή του κτηρίου και τους σημαντικότερους σταθμούς του, από τη θεμελίωσή του, το 1929, έως τη λειτουργία του, το 2024, ως Δημαρχείο.
Ο Π. Φαφούτης αναδεικνύει με τη δική του σκηνοθετική ματιά τους χώρους του εμβληματικού κτηρίου που αποτελεί τοπόσημο για την Πάτρα.
Η έρευνα και η δημοσιογραφική επιμέλεια είναι της Νάνσυς Παυλοπούλου. Η κινηματογράφηση έγινε από τον Νίκο Πατρώνα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εξιστορήσεις ανθρώπων που το έζησαν κατά την πολύχρονη λειτουργία του ως Αρσάκειο Σχολείο, Παιδαγωγική Ακαδημία, και οικοτροφείο.
ΑΡΧΕΙΟ ΕΓΓΡΑΦΩΝ
Ένα σημαντικό ιστορικό αρχείο, προσέφερε στο Δημαρχείο της Πάτρας η οικογένεια της Δασκάλας Κατίνας Π. Μαυροειδή που φοίτησε στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Πάτρας τη διετία 1947-1948, μένοντας και ως οικότροφος στο κτήριο καθώς προερχόταν από το Διακοπτό Αχαΐας. Πρόκειται για τα τετράδιά της, κάποια από τα οποία εκτίθενται στη μόνιμη έκθεση ενώ το σύνολο όσων έχουν διασωθεί ψηφιοποιήθηκε και παρουσιάζεται εδώ. Ξεφυλλίζοντάς τα έχουμε την ευκαιρία να δούμε την εκπαίδευση που παρείχε η Ακαδημία στις σπουδάστριες που μετά την αποφοίτησή τους στελέχωσαν τα σχολεία όχι μόνο της Πάτρας αλλά και πολλών άλλων περιοχών της Ελλάδας.
Σχολικά τετράδια
Εκτός από τις αναμνηστικές φωτογραφίες, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αρχειακό υλικό που ανέσυραν πολίτες από τις οικογενειακές τους συλλογές και το προσέφεραν στο Δήμο Πατρέων για να συνεισφέρουν στην ανάδειξη της ιστορίας του κτηρίου του παλαιού Αρσακείου. Σχολικά τετράδια, απολυτήρια, έγγραφα, μικρές ψηφίδες του μωσαϊκού που σχετίζεται με την περίοδο λειτουργίας του κτηρίου ως εκπαιδευτηρίου.
Απολυτήρια
Στο αρχειακό υλικό που παρουσιάζεται στη μόνιμη έκθεση με την ιστορία του κτηρίου, συγκαταλέγονται απολυτήρια μαθητριών και σπουδαστριών του Αρσακείου και της Παιδαγωγικής Ακαδημίας από τις δεκαετίες 1940-1960.
Προέρχονται από οικογενειακά αρχεία και παρά το συναισθηματικό φορτίο που τα συνοδεύει ως πολύτιμα έγγραφα αγαπημένων προσώπων, προσφέρθηκαν στον Δήμο Πατρέων για να ενισχύσουν την προσπάθεια ανάδειξης της περιόδου που το κτήριο λειτουργούσε ως εκπαιδευτήριο.